Ελεύθερο λογισμικό στα Ελληνικά

Η πλειοψηφία στην Ελλάδα αγνοεί το τι είναι το ελεύθερο λογισμικό και με ποιον τρόπο αυτό μπορεί να ωφελήσει τον καθένα, εντούτοις υπάρχουν πολλοί που το χρησιμοποιούν απλώς γιατί δεν κοστίζει χρήματα.

Παίρνοντας την απόφαση να σταματήσουν να τρέχουν «σπασμένα» προγράμματα και να χρησιμοποιούν κάτι που νομίμως αποκτούν δωρεάν, πολλοί στρέφονται στη χρήση προγραμμάτων του ελεύθερου λογισμικού.
Οι περισσότεροι από αυτούς τους χρήστες λοιπόν, περιμένουν από το εκάστοτε πρόγραμμα του ελεύθερου λογισμικού να είναι απλά η «τσάμπα» έκδοση αυτού που ως τώρα χρησιμοποιούσαν. Έτσι, το κάθε τι που μπορεί να λείπει από το πρόγραμμα του ελεύθερου λογισμικού, το χρεώνεται ελαφρά την καρδία ως έλλειψη ποιότητας.
Κάτι τέτοιο μπορεί να αφορά μια πολύπλοκη λειτουργία, την εμφάνιση, μια επιλογή στο μενού ή και την γλωσσική προσαρμογή του προγράμματος.

Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε το τελευταίο. Πολλές φορές έχει τύχει να διαβάσω παράπονα χρηστών (κάποιες φορές δε με έντονα επικριτικό ύφος) για την ελλειπή μετάφραση ενός προγράμματος. Ας δούμε λοιπόν γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό και πως μπορούμε να βοηθήσουμε να διορθωθεί.

Γιατί συμβαίνει;

Όταν μια ομάδα ανάπτυξης κυκλοφορεί ένα έργο ελεύθερου λογισμικού, είναι λογικό να επικεντρώνεται σε αυτό που θεωρεί βασικότερο στοιχείο ενός προγράμματος, τη λειτουργικότητα, αφήνοντας πολλές φορές κατά μέρος «πολυτέλειες» όπως η σχεδίαση και η γλωσσική προσαρμογή. Είναι εξάλλου φορές που σε μια τέτοια ομάδα ίσως να μην υπάρχουν άτομα με τις κατάλληλες ικανότητες για τις εργασίες αυτές.
Έτσι, συνήθως το πρόγραμμα κυκλοφορεί μόνο για τη διεθνή γλώσσα των υπολογιστών και του διαδικτύου, τα Αγγλικά.
Έτσι, εξασφαλίζεται η βασική λειτουργικότητα όσο το δυνατόν νωρίτερα.

Ωραία, αλλά αν κάποιος δεν ξέρει Αγγλικά;

Εκεί λοιπόν, αναλαμβάνουν δράση οι ομάδες μετάφρασης του ελεύθερου λογισμικού. Οι ομάδες αυτές είναι χρήστες ή και προγραμματιστές, οι οποίοι αναλαμβάνουν να προσαρμόσουν το κάθε κομμάτι του έργου στην τοπική γλώσσα. Έπειτα, τις μεταφράσεις αυτές τις συγκεντρώνει η ομάδα ανάπτυξης, τις ενσωματώνει στο πρόγραμμα και έτσι έχουμε πλέον ένα μεταφρασμένο πρόγραμμα ελεύθερου λογισμικού. Οι λόγοι που ο καθένας μπορεί να συμμετέχει σε μια τέτοια ομάδα, είναι διάφοροι. Για παράδειγμα:

• Κάποιος μπορεί να θέλει να εξασκεί τα Αγγλικά του
• Άλλος μπορεί απλά να θέλει να βλέπει ένα πρόγραμμα που χρησιμοποιεί στα Ελληνικά
• Άλλος μπορεί να θέλει να βοηθήσει όσους τυχόν δεν ξέρουν Αγγλικά
• Άλλος μπορεί να θέλει να βοηθήσει τη διάδοση του ελεύθερου λογισμικού σε όσο το δυνατόν περισσότερους
• Άλλος θέλει απλά να υπάρχει το όνομά του στα credits ενός έργου

Το σίγουρο είναι πως όποιος και αν είναι ο λόγος, κανείς μεταφραστής δεν αμείβεται για τη δουλειά που κάνει ή για τις ώρες που ξοδεύει μιας και οι ομάδες αυτές απασχολούν αποκλειστικά εθελοντές. Αυτό μεταξύ άλλων σημαίνει πως όσοι ασχολούνται με κάτι τέτοιο, το κάνουν όταν έχουν ελεύθερο χρόνο και όχι ως κύρια ασχολία.
Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός πως πολλές φορές το προς μετάφραση υλικό είναι αρκετό και αρκετές φορές περιέχει εξειδικευμένους τεχνικούς όρους, έχει αρνητικό αντίκτυπο στην πληρότητα των μεταφράσεων.

Τί χρειάζεται να γίνει για να μεταφραστεί ένα πρόγραμμα;

Ας δούμε για παράδειγμα τι χρειάζεται να κάνει κάποιος που αναλαμβάνει μεταφράσεις για το Ubuntu. Το Ubuntu για τη γλωσσική προσαρμογή του ίδιου του λειτουργικού χρησιμοποιεί το Launchpad, μια συνεργατική πλατφόρμα μέσω της οποίας είναι δυνατό πολλά άτομα να εργάζονται ταυτόχρονα στο ίδιο project. Το Launchpad το χρησιμοποιούν και πολλά ακόμη έργα, κάποια από τα οποία είναι εφαρμογές που διατίθενται από το ίδιο το Ubuntu, ενώ άλλα είναι ανεξάρτητα έργα που χρησιμοποιούν τις δυνατότητες που αυτό προσφέρει.

Αυτή είναι η αρχική σελίδα του τμήματος μεταφράσεων του Launchpad για το Ubuntu, εδώ όπου βρίσκονται συγκεντρωμένα τα διάφορα προς μετάφραση projects. H λίστα αυτή αποτελείται από projects που είναι κομμάτι του επίσημου Ubuntu, ενώ υπάρχουν και πολλά άλλα αυτόνομα έργα που χρησιμοποιούν την πλατφόρμα του Launchpad.

Ας ανοίξουμε ένα έργο, για να δούμε τι είναι αυτό που βλέπει ο μεταφραστής μπροστά του.
Παρακάτω, είναι ένα προς μετάφραση μήνυμα του εγχειριδίου χρήσης του Ubuntu. Το manual του Ubuntu είναι ένα από τα έργα που δεν βρίσκονται στην παραπάνω λίστα.

Αυτό που βλέπουμε παραπάνω, είναι ένα από τα 1894 μηνύματα που θα πρέπει να μεταφραστούν ώστε να έχουμε μια Ελληνική έκδοση του manual του Ubuntu. Όπως φαίνεται και στη φωτογραφία, το μήνυμα δεν αποτελείται από καθαρό κείμενο, αλλά επίσης και από κώδικα που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο το κείμενο αυτό θα εμφανίζεται. Ο μεταφραστής θα πρέπει να διατηρήσει τον κώδικα αυτόν και να τον προσαρμόσει στο αντίστοιχο ελληνόγλωσσο κείμενο.
Αν και εδώ παρουσιάζεται ως παράδειγμα ένα δείγμα εργασίας ενός μεταφραστή του Ubuntu, με αντίστοιχο τρόπο εργάζονται και άλλες μεταφραστικές ομάδες έργων του ελεύθερου λογισμικού.

Όπως είναι εμφανές, η γλωσσική προσαρμογή των διαφόρων projects είναι μεγάλο έργο και παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες. Πολλές φορές, υπάρχει αρκετά μεγάλη δυσκολία στο να συγκεντρωθούν αρκετά άτομα ώστε να ολοκληρώνονται αρκετά γρήγορα οι μεταφράσεις αυτές. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους, όπως η έλλειψη ελεύθερου χρόνου από τους ήδη υπάρχοντες μεταφραστές, η απαίτηση πολύ ειδικών τεχνικών γνώσεων για κάποια έργα, ή ακόμα και το χαμηλό ποσοστό χρήσης ενός προγράμματος, άρα και έλλειψη ενδιαφέροντος για την προσαρμογή του.

Εγώ μπορώ να βοηθήσω;

Κάθε φορά που βλέπουμε ένα έργο λογισμικού με ελλειπή μετάφραση, μπορούμε να επικοινωνούμε με την αντίστοιχη μεταφραστική ομάδα και να ενημερωθούμε για την πρόοδο του έργου. Επίσης, αν διαπιστώσουμε λάθη σε ήδη μεταφρασμένα κομμάτια, το να τα επισημάνουμε στην αντίστοιχη μεταφραστική ομάδα εκτός από μεγάλη βοήθεια προς αυτήν, είναι και κάτι που θα μας ωφελήσει άμεσα, αφού η διόρθωση θα γίνει γρηγορότερα.

Φυσικά, οποιαδήποτε μεταφραστική ομάδα θα καλωσορίσει με χαρά οποιονδήποτε με τη διάθεση να συνεισφέρει. Αν χρησιμοποιείτε κάποιο έργο ελεύθερου λογισμικού και θέλετε να βοηθήσετε στην προσαρμογή του στα Ελληνικά ή αν απλά θέλετε να συμμετέχετε κι εσείς σε μια τέτοια ομάδα για οποιονδήποτε λόγο, επικοινωνήστε μαζί της.

Πού μπορώ να τους βρω;

Παρακάτω υπάρχουν links με τις διευθύνσεις κάποιων μεταφραστικών ομάδων που ασχολούνται με έργα του ελεύθερου λογισμικού, με τις οποίες μπορεί ο καθένας να επικοινωνήσει:

• Μεταφραστική ομάδα Ubuntu (starters – 1o στάδιο, μόνο μεταφράσεις)
• Μεταφραστική ομάδα Ubuntu (reviewers – 2o στάδιο, μεταφράσεις και διορθώσεις μεταφράσεων)
• Μεταφραστική ομάδα elementaryOS
• Μεταφραστική ομάδα Linux Mint

Οι παραπάνω μεταφραστικές ομάδες βρίσκονται στο Launchpad. Αν κάποιος συμμετέχει σε κάποια ομάδα και θέλει να δημοσιευτεί η διεύθυνσή της, ας γράψει τη διεύθυνση σε ένα σχόλιο και θα την προσθέσω στην παραπάνω λίστα.